Một nương lanh – một phần đời người

Dưới chân núi đá tai mèo của Quản Bạ – Hà Giang, có một ngôi làng nhỏ mang tên Lùng Tám. Ở đó, vải lanh không chỉ là chất liệu để may áo, mà là cả một đời sống – được dệt từ bàn tay, ký ức và niềm tự hào của người Mông.

Theo truyền thống, mỗi cô gái Mông khi lớn lên đều có một nương lanh của riêng mình. Nương lanh ấy không đơn thuần là một mảnh đất – mà là nơi bắt đầu của những bài học đầu tiên: về sự nhẫn nại, chăm chỉ và tình yêu với những gì thuộc về bản sắc.

Khi cây lanh trổ bông, là lúc người phụ nữ Mông thu hoạch. Những thân lanh được phơi nắng, tước sợi, luộc, hấp, giã, nối lại từng sợi bằng đôi tay khéo léo – không để lại bất kỳ một nút thắt nào ở chỗ nối. Mỗi sợi lanh vì vậy mà tròn đều, mềm mại, mang trong mình câu chuyện của sự kiên nhẫn.

Để tạo nên một tấm vải lanh, người Mông phải trải qua hơn 40 công đoạn thủ công – không máy móc, không vội vàng. Từ khâu nối sợi, xe sợi, căng khung, dệt vải đến làm trắng, nhuộm màu, tạo hình hoa văn… mỗi bước đều là một lát cắt của văn hóa dân tộc mình.

Chiếc khung cửi đơn sơ được neo một đầu vào cột nhà, một đầu thắt vào lưng người thợ dệt. Dệt không chỉ là công việc – mà là sự gắn bó. Nhiều người phụ nữ Mông bắt đầu dệt từ năm 13 tuổi, và theo nghề lanh đến suốt cuộc đời.

Sau khi dệt xong, tấm vải thô sẽ được nhuộm, trang trí hoa văn. Một kỹ thuật dân gian đặc biệt của Lùng Tám là vẽ sáp ong. Người ta nấu chảy sáp ong vàng và sáp ong đen, rồi dùng bút nhỏ chấm sáp nóng để vẽ trực tiếp lên vải. Mỗi họa tiết là một biểu tượng: vòng tròn, đường xoắn ốc, hoa văn hình học… phản ánh cái nhìn của người Mông về vũ trụ và con người.

Đun sáp ong. Ảnh: Nam Thái – TTXVN

Bên cạnh vẽ sáp ong, người phụ nữ Mông còn thêu đắp. Những mảnh vải vụn nhiều màu được cắt tỉa khéo léo, khâu đắp lên thân áo, váy… tạo nên những bộ trang phục rực rỡ và độc đáo, vừa mang tính thẩm mỹ, vừa là dấu chỉ của bản sắc văn hóa.

Từ đôi bàn tay người phụ nữ vùng cao, những tấm vải lanh Lùng Tám đã vượt khỏi những mái nhà trình tường của Hà Giang, đi đến nhiều vùng đất khác nhau – như lời kể lặng thầm về một làng nghề, một nếp sống, một niềm kiêu hãnh.

Không ồn ào, không cầu kỳ, nghề dệt lanh vẫn lặng lẽ tiếp nối – như sợi chỉ bền bỉ giữ gìn hồn cốt văn hóa của người Mông. Vải lanh của Lùng Tám không chỉ là sản phẩm thủ công, mà là một phần của ký ức vùng cao, là món quà từ bàn tay và tình yêu dành cho truyền thống.

Nếu một lần đến Hà Giang, ghé Lùng Tám, hãy thử đặt tay lên tấm vải lanh – bạn sẽ cảm nhận được nhiều hơn cả chất liệu. Đó là âm thanh của khung cửi gõ nhịp, là mùi sáp ong còn vương trên sợi chỉ, là câu chuyện mẹ truyền con nối, từ thế hệ này sang thế hệ khác – như một mạch lanh mềm mà bền.

 Và nếu có dịp ghé thăm The Bloom, bạn cũng sẽ dễ dàng tìm thấy những vuông vải lanh được dệt tay, vẽ tay, thêu tay bởi những người phụ nữ vùng cao nguyên đá Hà Giang, những con người bền bỉ giữ nghề, giữ nét đẹp văn hóa của một dân tộc.